Coroczny piknik na stałe wpisał się już do kalendarza imprez w Gminie Smołdzino. Duże zainteresowanie wydarzeniem, a także liczne uczestnictwo mieszkańców sprawiło, iż kolejny raz gmina Smołdzino ma przyjemność zaprosić wszystkich mieszkańców na imprezę biesiadną „Euro-Piknik” – Powitanie Lata z akcentem sportowym.
Biesiada odbędzie się 30 czerwca od godz. 12.00 we wsi Żelazo. Inicjatorem pikniku jest Stowarzyszenie Aktywności Lokalnej Razem Zrobimy wiele, którego prezesem nieprzerwanie od początku powstania jest lokalny działacz społeczny Arkadiusz Walach.
Wydarzenie skierowane jest do wszystkich mieszkańców gminy Smołdzino oraz całego powiatu słupskiego, do wszystkich osób chcących bliżej poznać piękno regionu oraz zgłębić obyczaje. Połączenie pikniku z powitaniem lata oraz akcentem sportowym w zdrowym stylu życia, to doskonała okazja budowania poczucia regionalnego patriotyzmu i więzi międzyludzkich. Program imprezy obfituje w szereg konkursów, zabaw, gier sportowych, a dla spragnionych chwili wytchnienia po całodziennych zmaganiach ognisko z grillem przy muzyce elektronicznej.
Historia wsi Żelazo
Nazwa wsi wywodzi się od wyrazu żelazo, który w tym przypadku oznaczał miejscową rudę darniową eksploatowaną
w średniowieczu. Najstarsze zapisy nazwy: Zeleza (1281), Seliso (1294), Zellesen (1493), Sellesen (1517).
Główną atrakcją we wsi jest zespół pałacowo-folwarczny z połowy XIX i przełomu XIX i XX wieku, który obecnie popadł w ruinę. W jego skład wchodzą:
– pałac murowany z II połowy XVIII wieku, rozbudowany w około 1850 roku, piętrowy, podpiwniczony z gankiem. Starą i nowszą część pałacu łączy czworokątna wystawka. Fronton fasady ozdobiony był płaskorzeźbami,
– park dworski założony w I połowie XIX wieku z wykorzystaniem naturalnych walorów ukształtowania terenu. Rosną w nim okazy nietypowych drzew: platany klonolistne, tulipanowce amerykańskie.
Znamienitą mieszkanką pałacu w Żelazie była Kordula von Bandemer, malarka. Jej najbardziej znanym i najciekawszym obrazem jest portret przedstawiający chłopkę (Słowinkę z okolic Żelaza w stroju żałobnym). Oryginał obrazu wisiał w pałacu. Kopia portretu wykonana przez Otto Priebe była wystawiona w Heimatmuseum w Stolp (Słupsk). Dzisiaj, kopię obrazu możemy obejrzeć w Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku. Kordula po śmierci swojego męża Rudolfa wyprowadziła się z pałacu i zamieszkała w willi (Villenbau) wybudowanej na dawnym cmentarzysku w Żelazie. Na uwagę zasługuje także ewangelicki cmentarz dawnych mieszkańców, położony jest na wzgórzu, na wschodnim skraju wsi. Na szczycie wzniesienia, w centralnym punkcie cmentarza, znajdował się grobowiec rodziny von Bandemer.
Legendy związane z Gminą Smołdzino
Istnieje wiele legend związanych z obszarem gminy. Jedna z nich mówi o zbójnickim skarbie ukrytym przez rabusiów na Górze Rowokół. Okoliczna wieść głosi, że skarb leży pod olbrzymim głazem i można go wydostać tylko przez usunięcie żelaznej szpilki tkwiącej pod nim. Głaz i szpila tworzą skomplikowany mechanizm, który nieostrożnych śmiałków zabija.
Z Górą Rowokół wiąże się także podanie, jakoby w jej wnętrzu znajdował się zapadnięty zamek księżniczki, która wyzyskiwała mieszkańców tych terenów.
Kolejna legenda głosi, że „kamienna wyspa” na Jeziorze Gardno powstała po nieudanej próbie zawładnięcia duszą rybaka Josta przez diabła. Zastraszony przez czarta rybak zawarł z nim umowę. W zamian za zbudowanie przez diabła kościoła na środku jeziora Jost miał oddać swą duszę. Diabeł miał wykonać tę prace zanim zapieje pierwszy kur. Gdy budowla miała się ku końcowi sprytny rybak udał głoś kura, a zdenerwowany czart, że nie udało mu się zawładnąć duszą człowieka, zburzył rozpoczętą budowlę. Od tamtej pory na środku jeziora Gardno jest wysepka z kamieni polnych, a na brzegu jeziora, pozostał jeden głaz, w którym widnieje odcisk przypominający końskie kopyto, głęboki na dwa cale – tzw. „Diabelski Kamień”.
