Mieszkańcy Smalandii, regionu południowej Szwecji, uczynili atrakcję turystyczną z najsmutniejszego rozdziału swojej historii. Sto lat temu panowała tam okropna bieda i głód…
Cała Smalandia to obszar zalesiony i kamienisty, pełen jezior i wzniesień. Pod uprawę nadaje się tu zaledwie 5% terenu. W regionie nie było fabryk, ani dużych gospodarstw. Gdy na przełomie XIX i XX w. Szwecję nawiedził kryzys gospodarczy, chłopi zaczęli masowo opuszczać kraj. W latach 1846-1930 wyjechało 1,2 mln ludzi, a większość z nich pochodziła właśnie z południa. Kronikarze donoszą, że w 1882 r. wyjechało stąd 55 tys. mieszkańców, czyli 200 osób dziennie! W Smalandii opustoszały wsie i miasteczka, a mniejsze osady w ogóle przestały istnieć. Na przykład gminę Langasjö w ciągu jednego roku opuściło 1200 osób, czyli ponad połowa mieszkańców. Większość z nich wyemigrowała do USA. W 1910 r. w Chicago mieszkało więcej Szwedów niż w Göteborgu. Z Karlshamn regularnie kursowały statki za ocean, a najsłynniejszy z nich nazywał się „Charlotta af Carlshamn” i miał 40 m dł. i 8 m szer. Podróż przez Atlantyk trwała aż 10 tygodni, a statek zabierał na pokład 78 pasażerów. Chłopi, którym udało się uzbierać trochę więcej pieniędzy, wędrowali najpierw do Anglii i dopiero stamtąd płynęli transatlantykiem do USA. Wówczas podróż trwała o 2-3 tygodnie krócej. Przy okazji warto wspomnieć, że aż 700 szwedzkich emigrantów było wśród ofiar katastrofy „Titanica” w 1912 r.
Na początku XX w. co szósty Szwed mieszkał w Ameryce Północnej. Z czasem niewielka część emigrantów powróciła do kraju, jednak do dziś w USA żyje 5 mln osób szwedzkiego pochodzenia. Szwedzi chętnie cytują dowcipną wypowiedź pewnego rodaka z Ljuder w Smalandii, który napisał w swym emigracyjnym pamiętniku: „ To prawda, że nigdy nie byłem w pobliskim Kalmarze, ale za to w młodości byłem w Ameryce i budowałem linię kolejową nad Pacyfikiem”.
Kilkanaście lat temu Szwedzi postanowili wykorzystać historię wielkiej emigracji. Powstał turystyczny szlak zwany Drogą Emigrantów (Utvandrarnas Väg), który prowadzi z południowego wybrzeża do samego centrum krainy hut szkła Glasriket i liczy ok. 90 km. Droga Emigrantów wiedzie przez wyludniony niegdyś obszar – z Karlshamn przez Aryd, Bräkne-Hoby, Backaryd, Eringsboda, Lĺngasjö, Skruv do Eriksmĺla. Po drodze można obejrzeć opuszczone domy emigrantów, które podlegają dziś ochronie zabytków, m.in. w Ljuder i Langasjö, gdzie znajduje się popularne schronisko turystyczne.
