Na terenie Centrum Edukacji i Promocji Regionu w Szymbarku powstał Domu Powstańca Polskiego, który jest darem mieszkańców polskiej wsi w Turcji, Adampola.
Osada ta powstała z inicjatywy księcia Adama Czartoryskiego w marcu 1842 roku, jako miejsce azylu uwięzionych uczestników Powstania Listopadowego, wcielonych przymusowo do armii rosyjskiej i wysłanych do walki z ludami kaukaskimi. Nazwano ją na cześć swego założyciela. Kiedyś była nieprzystępna, zaszyta w lasach, a po wybudowaniu mostu nad cieśniną Bosfor w latach 70-tych ubiegłego wieku, oddalona jest zaledwie o trzy kwadranse jazdy samochodem od piętnastomilionowego Istambułu.
Dom z Adampola jest dopełnieniem idei budowy domów wszystkich grup Polaków, którzy z różnych powodów musieli opuścić rodzinny kraj.
– Jako pierwszy powstał Dom Sybiraka. Upamiętnia tysiące zesłańców na Sybir – ofiar sowieckiego totalitaryzmu. Wśród nich było kilka tysięcy Kaszubów. Jedna trzecia z nich nigdy nie powróciła do kraju. Ich miejsce spoczynku pozostało na bezkresnych obszarach Syberii. Kolejny dom nazwany Domem Trapera został sprowadzony z Kanady. Ofiarowali go Kaszubi, którzy żyją w zwartej grupie w stanie Ontario, i do dziś używają języka kaszubskiego. Jest to dom ludzi, którzy opuścili kraj nękany przez zaborców w poszukiwaniu wolności i godnego życia – podkreśla pomysłodawca całej inicjatywy, Daniel Czapiewski.
Dom z Adampola upamiętnia polskiego żołnierza, który daleko od swej ojczyzny walczył o jej wolność. Znajdują się w nim liczne pamiątki zachowane przez polską diasporę. Natomiast w fundamenty wmurowano kamienie przywiezione z zagród zasłużonych rodzin Adampola, które do dziś używają języka polskiego.
Przedstawiciele tych rodzin będą obecni na otwarciu domu, które nastąpi w sobotę, 6 listopada. Między innymi będzie wójt wsi, Antoni Wilkoszewski.
– Istnieje u nas taka szczególna tradycja, że na wójtów wybierani są wyłącznie Polacy. Jest to niepisane prawo, skrupulatnie respektowane przez Turków. – podkreśla wójt wsi, w której mieszka około 600 obywateli, w tym 100 Polaków.
Dom Powstańca Polskiego na Kaszubach zbudowany jest z drewna kasztanowego (kasztan jadalny), z którego Turcja jest słynna. Większość z jego elementów pochodzi z najstarszych domów adampolskich powstałych w 1842 roku. Wewnątrz prezentowane są dzieje Polaków na tureckim uchodźstwie. Przed domem stoi słup – symbol dawnej granicy I Rzeczypospolitej i Imperium Osmańskiego. Choć dziś państwa te fizycznie leżą daleko od siebie, to jednak narody polski i turecki są sobie coraz bliższe. Wielki wpływ na to miał fakt, że Turcja nigdy nie uznała rozbiorów Polski, czego efektem był Traktat Przyjaźni zawarty niebawem po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Przyjaźń ta znakomicie ożyła po 1989 roku. Adampol zaczęli licznie odwiedzać Polacy, w tym głowy naszego państwa.
Dla licznych turystów z Polski i świata dom będzie symbolem walki o niepodległość i źródłem wiedzy o trudnych losach polskiego żołnierza. Dla Adampolan pozostanie na zawsze symbolem ich nieustannej obecności duchowej w ojczyźnie ojców. Symbolem, który zaistniał na Kaszubskiej Ziemi znanej z patriotyzmu i szacunku do dorobku przodków i rodzimej kultury.
Jan Dosz
