Obserwacja krajów, którym powiódł się awans do gospodarczej ekstraklasy pozwala na zidentyfikowanie wspólnych cech i opis warunków sukcesu. Najefektywniejsze gospodarki są zdolne do wytwarzania produktów i usług o wysokim wkładzie umiejętności i technologii. Trwały rozwój wiąże się z funkcjonowaniem zróżnicowanej i zdolnej do opłacalnego eksportu gospodarki. Cechą, która jest niezbędna do stworzenia trwałych podstaw rozwoju jest to zdolność do innowacji. Trwały wzrost gospodarczy wiąże się z tworzeniem, a co jeszcze ważniejsze, umiejętnością stosowania nowych rozwiązań.
Przebicie się kraju średniej wielkości do gospodarczej elity wymaga skutecznej realizacji trzech posunięć. Po pierwsze, należy stworzyć warunki do podejmowania i realizowania rozwiązań innowacyjnych. Przy niezbędnym wsparciu efektywnego wykształcenia pracowników jest to szansa na stworzenie trwałych podstaw do międzynarodowej konkurencyjności. Po drugie, istotna jest stała poprawa funkcjonowania podstawowych usług w zakresie infrastruktury technicznej. Nowoczesne rozwiązania w tym zakresie mogą być wprowadzane w życie dzięki analitycznym umiejętnościom pracowników, którzy dysponując biegłą znajomością języka angielskiego są w stanie identyfikować i stosować nowe rozwiązania. Po trzecie, niezbędna jest przejrzystość regulacji prawnych umożliwiających inwestycje zagranicznych firm. Poprzez trwałą obecność międzynarodowych liderów biznesu możliwy staje się transfer nowych technologii oraz wzrost możliwości eksportu.
Kluczowe znaczenie dla rozwoju kraju ma zdolność firm do tworzenia innowacji i efektywnego ich stosowania. W ten sposób można przekroczyć barierę dzielącą kraje o średnim poziomie rozwoju od gospodarek najwyżej rozwiniętych. Postulat poszukiwania innowacyjności jest kuszący. Stwierdzenie, że czyjaś praca nie jest innowacyjna jest gorzką i nieprzyjemną oceną. Stwierdzenie: „twoja praca jest potrzebna ponieważ jest tania” z pewnością jest odbierana jako coś zbliżonego do impertynencji. Trudno się dziwić, że istnieje naturalna skłonność do poszukiwania zajęć, które mogą być postrzegane jako tworzące nowe wartości. Poszukiwanie innowacyjnych rozwiązań wiąże się jednak z wieloma groźbami.
Często poszukiwanie sposobu rozwoju wiąże się z powtarzaniem działań, które przyniosły pozytywne efekty w innych krajach. W praktyce jednak szansa uzyskania znaczącego sukcesu może okazać się niezbyt duża. Przedsięwzięcia innowacyjne są z definicji podatne na wysokie zagrożenie niepowodzeniem. Osoby zaangażowane w realizację przedsięwzięć rozwojowych nie zawsze muszą być zainteresowane osiągnięciem sukcesu. Znacznie ważniejsza z ich punktu widzenia jest często zdolność udowodnienia, że „postępowały bezpiecznie”. W ten sposób można uniknąć odpowiedzialności za niepowodzenie. W związku z tym zdolność do umiejętnego motywowania ludzi zaangażowanych w proces innowacyjny urasta do kluczowego warunku efektywnego tworzenia zdolności rozwojowych.
Prace nad innowacyjnymi rozwiązaniami charakteryzują się brakiem symetrii między potencjalnymi korzyściami i poniesionymi porażkami. Prawdziwe sukcesy są zjawiskiem rzadkim. Porażki są natomiast łatwe do wyszydzenia. Jednak z punktu widzenia celu, jakim jest trwały wzrost gospodarczy nic nie zastąpi innowacji. Bez zdolności do skokowej poprawy efektywności przez działające firmy nie ma szansy na odrobienie cywilizacyjnych opóźnień. Z tego punktu widzenia ryzykowne natchnienie wynalazców jest cechą jak najbardziej praktyczną – koniecznym warunkiem pomyślnej przyszłości Polski. Pamiętając o wszystkich możliwych trudnościach warto nie zapominać o korzyściach wynikających ze stwarzania warunków sprzyjających innowacjom. Bardzo często wsparcie nie wymaga wielkich wydatków. Konieczna jest konsekwencja i skłonność do podjęcia ryzyka.
