O bogatym dorobku samorządności na Pomorzu mówił Marszałek Województwa Mieczysław Struk. Z kolei główne przedłożenie do debaty wygłosił Jerzy Stępień, wieloletni senator i współtwórca polskiej reformy samorządowej. Przypomniał historyczne zasługi senatora-ministra Jerzego Regulskiego, puentując: „my wszyscy jesteśmy z niego”. W tamtym czasie przełomu (1989-1990) to właśnie „Senat miał silną legitymację i mocną pozycję ustrojową” w zakresie inicjacji i wdrażania reformy samorządowej. W kontekście wdrażania wielkiej reformy samorządowej, konieczne było przełamanie pięciu monopolów tj. monopolu politycznego, monopolu władzy publicznej, monopolu własności publicznej, monopolu finansów publicznych i monopolu administracji publicznej. Zauważył też fakt, iż wybory do rad gmin z 27 maja 1990 roku, były pierwszymi prawdziwie demokratycznymi wyborami w Polsce powojennej. Bardziej trzeba, przekonywał współtwórca reformy samorządowej, eksponować wspólnotę mieszkańców w systemie samorządności terytorialnej. Wskazując na namacalne dokonania w zakresie infrastruktury, J. Stępień podkreślił, że obecnie rzecz w tym „aby kultura stała się w centrum zainteresowania”. Z kolei Grzegorz Grzelak omawiał wyzwania wobec samorządu terytorialnego na kolejne 25 lat. Wśród wyzwań i zagrożeń wymienił słabość kompetencyjną powiatów, pojawiające się i narastające elementy biurokracji, nowe propozycje ustrojowe – w tym przyśpieszenia procesu łączenia gmin i powiatów, i nade wszystko potrzebę większego zaangażowania obywateli. W części drugiej konferencji regionalnej pt. „25 lat samorządności. Wyzwania na kolejne 25-lecie”, praktycznymi doświadczeniami samorządowymi podzielili się wójt gminy Sierakowice Tadeusz Kobiela, Starosta Malborski Mirosław Czapla, Błażej Konkol – Prezes Związku Gmin Pomorskich, jak też Danuta Kozak – Prezes Woj. Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku.
Warto zauważyć, że ciekawie i inspirująco Błażej Konkol (na wzór 21 postulatów) scharakteryzował obecnie niezbędnych „25 postulatów samorządowych”. Zostały one pogrupowane w sferze ustroju jednostek samorządu terytorialnego (JST), finansowania JST, realizacji zadań JST, nadzoru i kontroli JST oraz w zakresie tworzenia nowego prawa samorządowego. Wśród tych ostatnich, warto zwrócić uwagę na potrzebę realnego udziału przedstawicieli środowisk samorządowych w całym procesie stanowienia prawa samorządowego oraz na utworzenie Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Samorządowego. Podsumowując jednym zdaniem konferencję pt. „25 lat samorządności. Wyzwania na kolejne 25-lecie”, trafnie i kompetentnie przybliżono dorobek Polski Samorządowej, jak też zasadnie wskazano na konieczność dalszych zmian organizacyjnych i ustrojowych. Zawsze też należy mieć na uwadze fakt, że samorząd terytorialny jest silny i skuteczny zaangażowaniem swoich obywateli, organizacją, kompetencją i modernizującymi się wspólnotami samorządowymi. Tu w nade wszystko realizuje się idea pro publico bono, w szczególności i przede wszystkim dla dobra każdego obywatela.
Jan Kulas
