22 marca 1928 roku Prezydent RP Ignacy Mościcki podpisał rozporządzenie o powołaniu Straży Granicznej, która przejęła m.in. dotychczasowe obowiązki Straży Celnej. 2 kwietnia 1928 roku Straż Graniczna oficjalnie przystąpiła do wykonywania ustawowych obowiązków.
W jej strukturach funkcjonowały Dowództwo Straży Granicznej (od 7.11.1928 r. Komenda SG), Inspektoraty Okręgowe Straży Granicznej, Inspektoraty Graniczne, Komisariaty Straży Granicznej, Placówki Straży Granicznej, Centralna Szkoła Straży Granicznej w Górze Kalwarii.
Dowódcą Straży Granicznej został płk Stefan Pasławski, ale wraz z powołaniem Komendy Straży Granicznej, obowiązki komendanta przejął gen. bryg. Jan Jur-Gorzechowski. Na stanowisku pozostał do końca kwietnia 1939 r., 1 maja 1939 r. zastąpił go gen. bryg. Walerian Czuma.
Jednym z pięciu powołanych Inspektoratów Okręgowych SG (od 1934 było ich sześć) był Pomorski Inspektorat Okręgowy, początkowo do 1931 roku jego siedziba mieściła się w Czersku , a następnie w Bydgoszczy ochraniał odcinek granicy o długości 737 kilometrów. Podlegało mu 5 Inspektoratów Granicznych (Tczew, Gdynia, Kościerzyna, Chojnice, Nakło).
1 maja 1938 roku wprowadzono w Straży Granicznej nowe nazwy i tak : Komenda Straży Granicznej (KSG) stała się Komenda Główną Straży Granicznej (KG SG), Pomorski Inspektorat Okręgowy otrzymał brzmienie – Komenda Okręgu Straży Granicznej, Pomorski Okręg Straży Granicznej. Inspektorat Graniczny Straży Granicznej zaczął nazywać się – Komenda Obwodu Straży Granicznej, Obwód Straży Granicznej. Utrzymano nazwę Komisariaty i Placówki. Kierowników Inspektoratów Okręgowych, Inspektoratów Granicznych i Komisariatów zostali komendantami a w Placówkach – dowódcami.
Inspektorat Graniczny Chojnice
Siedzibą Inspektoratu były Chojnice, powstał w 1928 r. a nadany mu numer ewidencyjny 7 jednoznacznie oznaczał Chojnice. Rejon jego działania obejmował odcinek o długości 162 km od Jeziora Somińskiego do kamienia granicznego nr D 248 ( miejscowość Lutówko ). Inspektoratem kierował wyznaczony przez Dowództwo Straży Granicznej kierownik, odpowiedzialny był za organizację i nadzór służbowy ochrony granicy na swoim odcinku. Do pomocy posiadał sztab ludzi składający się najczęściej z dwóch oficerów i kilku podoficerów. Kolejnymi kierownikami Inspektoratu byli : nadkomisarz Stanisław Domachowski ( 1928 ), nadkomisarz Włodzimierz Słoka ( 1936 ) i inspektor Stanisław Kozubek ( 1937 – 1939 ). Od powstania w 1928 do 1930 roku Inspektorat składał się z czterech Komisariatów Prądzona ,Kamień ( Pomorski ) , Zielona Chocina, Chojnice i jednego podkomisariatu Dolne Ostrowite. W wyniku zmian dokonanych w 1930 r. w miejsce zlikwidowanego podkomisariatu Dolne Ostrowite utworzono nowy Komisariat Borzyszkowy . Zmieniono nazwę Komisariatu Prądzona na Komisariat Brzeźno oraz Zielona Chocina na Komisariat Konarzyny. Komisariat Borzyszkowy utrzymał się do 1937 kiedy zastąpił go nowy Komisariat Lipienica (Lipnica).
Komisariat Straży Granicznej
Ochraniał odcinek granicy od 20 do 35 km. Przeciętny stan osobowy wynosił od 40 do 80 ludzi. Komisariat współpracował z miejscowymi urzędami i policją udzielał pomocy w zakresie prowadzeniu zajęć z przysposobienia wojskowego. W skład Komisariatu wchodziły Placówki SG I i II linii. Kierownictwa Komisariatu stanowiło 2-3 funkcjonariuszy. Obsługę biurowo -kancelaryjną wykonywał Inspektorat Graniczny. Komisariatem SG dowodził kierownik ( komendant ). Organizował on i sprawował nadzór nad prawidłowym pełnieniem służby i odpowiadał za szkolenie, przestrzeganie prawa i za dyscyplinę. Organizował wywiad na podległym terenie. Prowadził dochodzenia w stosunku do schwytanych przestępców lub osób podejrzanych. W skład Placówka Straży Granicznej.
Była to najniższa jednostka organizacyjna SG w składzie: kierownik ( dowódca ) , 1 podoficer, 9-14 funkcjonariuszy.
Placówka I linii
Znajdowała się na ogół w miejscowościach do 2 km od granicy. Do jej zadań należało:
- bezpośrednia ochrona granicy państwowej o długości 4-7 kilometrów poprzez patrolowanie linii granicy i pasa drogi granicznej,
- strzeżenie przejść granicznych, dróg i stacji kolejowych oraz
- kontrola ruchu osobowego i towarowego przez granicę.
Placówki tego typu znajdowały się także obserwacją, zasadzkami, obławami, oraz współpracą z tajnymi współpracownikami spośród ludności cywilnej. Placówek takich w 1938 było w Polsce 419.
Placówka II linii.
W 1938 było w Polsce 212 takich placówek. Usytuowana od 6 do 10 kilometrów od linii granicznej poza linią placówek I linii. Głównym jej zadaniem było:
- praca informacyjno-wywiadowcza,
- wykrycie popełnionych przestępstw granicznych i przekazywanie winnych w ręce sprawiedliwości.
Przysięga Straży Granicznej
Przysięgam Panu Bogu Wszechmogącemu na powierzonem mi stanowisku pożytek Państwa Polskiemu oraz dobro publiczne mieć zawsze przed oczyma, władzy zwierzchniej Państwa Polskiego wierności dochować , obowiązki swe gorliwie i sumiennie w potrzebie z narażeniem życia spełniać, rozkazy i polecenie przełożonych wiernie wykonywać, tajemnicy urzędowej dotrzymać, przepisów prawa strzec pilnie, wszystkich obywateli kraju w równem mając zachowaniu.
Tak mi, Panie Boże, dopomóż.
Zbigniew Talewski
