Jak pokazać Kaszuby w kulturze XXI wieku

W miniony weekend w Redzie odbyła się konferencja Folkjo! poświęcona kulturze i sztuce Kaszub. Temat okazał się tak interesujący, że trzeba było oficjalnie zakończyć spotkanie. Organizatorem był dział kultury MOKSiR w Redzie.

Zarówno prelegenci jak i osoby zgromadzone próbowały odpowiedzieć sobie na pytanie na ile we współczesnej sztuce zachowana jest tradycja, w jaki sposób powinna się przejawiać. Czy w sposób bardzo bezpośredni czy może jednak wystarczy zawrzeć jedynie akcent z kultury kaszubskiej aby można było dany przedmiot z tą kulturą zidentyfikować. Jako pierwszy swój wykład wygłosił Hubert Bilewicz, reprezentujący Instytut Historii Sztuki oraz Uniwersytet Gdański. W swojej wypowiedzi omówił m.in. zagadnienia folkloru, folkloryzmu i folku, który najmniej ma wspólnego z folklorem – folk jest elementem gry z folklorem, tradycją, nie ma charakteru tradycji. Bilewicz przedstawił kilka przykładów remixów, czyli kultury odzysku, przetwarzania, łączenia tradycji z nowoczesnością.

Marta Flisykowska, doktorantka Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku, publicystka, członkini Pomorskiego Stowarzyszenia Projektantów PoCoTo, poruszyła temat związany z tożsamością, której czasami brakuje w polskim designie. – Inspiracje kulturą ludową i lokalnym rękodziełem powinny wpierać projekt, a nie stanowić dla niego wymówki. Zwykły kubek z naklejką, aplikacją wzoru kaszubskiego nie jest nowym tworem. Często owa kalkomania jest skopiowana. Ważnym zagadnieniem podczas konferencji, były również bardzo rzadko spotykane prawa autorskie. Projektanci powinni każdy stworzony przez siebie wzór, projekt chociażby podpisywać, że jest jego autorstwa. Tak się nie dzieje przez co prawdziwi rzemieślnicy, którzy starają się dotrzeć do korzeni kultury i tworzyć wartościowe rzeczy, tracą na tym.

Kultura Kaszub również pojawia się w muzyce, o jej inspiracjach opowiedział kontrabasista jazzowy, kompozytor, producent, autor albumu Kaszëbë Olo Walicki. Usłyszeć można było fragmenty oryginalnej kaszubskiej muzyki, o których mało kto wie, a zebrane są i udostępnione w Muzeum Zachodnio-Pomorskim w Bytowie. Nagrania są archiwalne i pochodzą z lat 40, 50 zeszłego wieku. Wówczas zbierane były przez radiowca, który chodził od domu do domu i nagrywał je. Olo próbował pokazać iż można tworzyć coś co ma swoją wartość, nie jest płytkie i prymitywne. Wydany w 2007 roku przez Olo Walickiego album Kaszebe, łączy w sobie jazz z tradycyjnymi elementami kaszubskiej muzyki ludowej. Kompozycji dopełniają teksty w języku kaszubskim.

W trakcie dyskusji, która wywiązała się pod koniec konferencji, trudno było jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie jak ma wyglądać nowa sztuka kaszubska. Z pewnością należy się inspirować, doszukiwać źródeł, czerpać i tworzyć nowe, ale wartościowe rzeczy. Od przemian jakie zachodzą, świata komputeryzacji, dizajnu, etnodizajny, które to pojęcia nie maja za wiele wspólnego z projektowaniem, co podkreślała Marta Flisykowska, nie uciekniemy. Tym którym zależy na poszukiwaniach cząstki tradycji, to na pewno ją znajdą, bo prawdziwych rzemieślników w dalszym ciągu nie brakuje.