Michaił Gorbaczow, Ronald Reagan i George H.W. Bush w Nowym Jorku (1988)
Michaił Gorbaczow, Ronald Reagan i George H.W. Bush w Nowym Jorku (1988)

Dnia 2 marca 2021 roku minęło 90 lecie urodzin Michaiła Gorbaczowa. W 1985 r. objął władzę w ZSRR i zapoczątkował liczne reformy pod hasłami pierestrojki (przebudowy) i głasnosti (jawność). Wycofał też wojska radzieckie z Afganistanu. Przyzwolił również na zmiany polityczne w Polsce. Zgodził się na zjednoczenie Niemiec. 15.10.1990 r. otrzymał Pokojowa Nagrodę Nobla. 25.12.1991 podał się do dymisji, co potwierdzało upadek komunizmu i ZSRR.

ABC Biografii M. Gorbaczowa. Urodził się 2 marca 1931 roku we wsi Priwolnoje (Kraj Stawropolski na Kaukazie). w mieszanej rodzinie rosyjsko-ukraińskiej (z ojca Siergieja Andriejewicza i matki Marii Pantielejewnej). Pochodził z zwyklej rodziny chłopskiej!? Początkowo pracował jako mechanik maszynowo-traktorowy. W 1949 r. za pracę z ojcem na kombajnie został nagrodzony Orderem Czerwonego Sztandaru Pracy. Zdolny, maturę zdał już w 1950 roku. Następnie podjął regularne studia prawnicze na Uniwersytecie Moskiewskim. Tu też poznał wspaniałą przyszłą żonę, Raisę Titarenko, ale nie doczekali się syna. W 1952 r. przystąpił do KPZR (Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego). W latach 60. kontynuował karierę partyjną w Stawropolu. Zaocznie ukończył Stawropolski Instytut Rolniczy. Zarządzał także kołchozami i sowchozami. W 1970 r. został członkiem Komitetu Centralnego (KC). W 1978 r. dzięki poparciu Jurija Andropowa M. Gorbaczow został sekretarzem KC do spraw  rolnictwa. 11 marca 1985 r., w wieku 54 lat, został wybrany na sekretarza generalnego KPZR. Jako przywódca ZSRR ogłosił program reform gospodarki i państwa – pod hasłami pierestrojki (przebudowy) i głasnosti (jawność). Początkowo w ZSRR zapanowała istna „gorbomania”. Zapoczątkował politykę pokoju i otwarcia na Zachód. Wycofał wojaka radzieckie z Afganistanu. Wyraził zgodę na polskie reformy. W 1990 r. zgodził się na zjednoczenie Niemiec. 15.10.1990 r. M. Gorbaczow otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla za działania, które doprowadziły do „zakończenia zimnej wojny”. Ale w ZSRR jego nadmiernie liczne zmiany, znaczny stan ubóstwa oraz nadwyrężona mocarstwowość państwa, wywoływały coraz większy opór i zniechęcenie. W dniach 19-21 sierpnia 1991 r. wskutek puczu moskiewskiego G. Janajewa pozbawiono M. Gorbaczowa realnej władzy. Bohaterem Federacji Rosyjskiej i Wspólnoty Niepodległych Państw (8.12.1991) stał się Borys Jelcyn. Dnia 25.12.1991 r. M. Gorbaczow złożył urząd nie istniejącego już „Prezydenta ZSRR”. Pomimo podejmowanych prób, nie powrócił już do świata polityki. W 1992 r. powołał fundację swojego imienia. Z czasem uległ pokusom handlowych kampanii reklamowych. Niestety, w ostatnich latach stan zdrowia M. Gorbaczowa uległ wyraźnemu pogorszeniu.        

Wpływ rządów Gorbaczowa na zmiany w Polsce. Doświadczenia stanu wojennego (13.12.1981), pokazały ograniczone polskie możliwości. To była wciąż epoka i panująca w niej „Doktryna Breżniewa”.  Niewątpliwie M. Gorbaczow interesował się polskimi przemianami. Dla człowieka starannie wykształconego, „polski eksperyment” ustrojowy wydawał się być bardzo interesujący. W lipcu 1988 r. złożył w Polsce aż 6. dniową wizytę. Za jego książką pt. „Przebudowa i nowe myślenie dla naszego kraju i całego świata”, ustawiały się kolejki. Ale doświadczenie nakazywało ostrożność. Stąd być może, ta duża powściągliwość w podejściu do sprawy Katynia. Później, jak się wydaje gen. Jaruzelski jako Prezydent PRL i premier Tadeusz Mazowiecki, mogli liczyć na jego otwartość i znaczną życzliwość. Wizyta premiera T. Mazowieckiego w Moskwie okazała się sporym sukcesem (22-26.11.1989 r.). W Moskwie, polski premier usłyszał od przywódcy ZSRR: „Może to pana zdziwić, ale życzę panu sukcesów”.    

Przesłanie pokoju. ZSRR epoki L. Breżniewa budził niepokój i zagrożenie świata zachodniego. Wykształcenie i kultura M. Gorbaczowa została doceniona podczas jego pierwszej zachodniej wizyty w Londynie. Oczywiście kluczowe znaczenie miały spotkania i rozmowy pomiędzy przywódcami ZSRR i USA, M. Gorbaczowem i prezydentem Ronaldem Reaganem. Podpisano porozumienia o zakończeniu wyścigu zbrojeń (1987). Wycofanie wojsk z radziecki z Afganistanu, po blisko 10. latach  okupacji, oraz umiar podczas spontanicznie zapoczątkowanej „Jesieni Ludów” 1989 roku, zgoda na zjednoczenie Niemiec, były przesłaniem pokoju ze Wschodu. Pokojowa Nagroda Nobla była symbolicznym ukoronowaniem wysiłków M. Gorbaczowa na rzecz pokoju i współpracy międzynarodowej.

Autorytet XX/XXI wieku. M. Gorbaczow „jest niewątpliwie jedną z najciekawszych osób w świecie polityki”. Był odważny i miał wysoką wyobraźnię. W trudnych latach kryzysowych w Rosji, podjął się jednak dzieła reform systemowych. Umiał sobie dobrać światłych i kompetentnych doradców (np. Aleksander Jakowlew, czy Edward Szewardnadze). Jak trzeba było, dawał przykład odwagi cywilnej i wysokiej „dzielności”. Nie ukrywał swojej miłości i oddania dla „jedynej” żony Raisy (1932-1999). M. Gorbaczow kilka dni temu skończył 90. rok życia. Stawiał sobie ambitne i wysokie cele. Jak się wydaje, modernizacja kraju z podstawowymi zasadami demokracji, nie były jego jedynym celem aktywności publicznej. Być może, pewne kwestie pozostają jeszcze owiane  odrobiną tajemnicy.  Ale chyba, może on być jednym z autorytetów XX wieku!?  

Autor tekstu: Jan Kulas
Członek Rady Naczelnej ZKP, były Poseł RP.

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.