Nie jest moim celem pisanie (nawet) zarysu biografii Tadeusza Mazowieckiego. Doczekał się już bowiem obszernych biografii autorstwa Andrzeja Brzezickiego („Tadeusz Mazowiecki. Biografia naszego premiera”) i Romana Graczyka („Od uwikłania do autentyczności. Biografia polityczna Tadeusza Mazowieckiego”). W tych dniach ma miejsce promocja ważnej książki Aleksandra Halla pt. „Architekt wolnej Polski. Świat idei”. Na pewno trzeba w 90. rocznicę urodzin Pana Tadeusza, przypomnieć najistotniejsze fakty z jego biografii.

Tadeusz Mazowiecki urodził się 18 kwietnia 1927 roku na Mazowszu, w Płocku, w rodzinie inteligenckiej o szlacheckim rodowodzie. Studiował prawo na Uniwersytecie Warszawskim, ale studiów nie ukończył. Zapewne w rubryce zawód mógł wpisać redaktor, pisarz. T. Mazowiecki nigdy nie ukrywał, że w trudnych latach stalinowskich (1949-1955) działał w prosocjalistycznym, koncesjonowanym stowarzyszeniu „Pax”, pod kierownictwem Bolesława Piaseckiego. Jego ówczesne artykuły w „Dziś i Jutro”, czy „WTK”, nie przynoszą jemu chluby. Już w 1955 roku stanął wraz z Januszem Zabłockim na czele opozycji do szefa „Pax-u”. W historycznym 1956 roku T. Mazowiecki stanął po stronie ruchu reform i wolności.

Można rzec, że w październiku 1956 roku rozpoczęła się droga T. Mazowieckiego do wolnej i demokratycznej Polski. W latach 60. i 70. XX wieku dał się dobrze poznać jako znakomity redaktor naczelny miesięcznika „Więź” i wiceprezes warszawskiego Klubu Inteligencji Katolickiej. Należał też do bardziej aktywnych i odważnych posłów grupy katolickiej „Znak” (1961-1972). Podpisał interpelację poselską w obronie protestujących studentów w 1968 roku. Domagał się powołania komisji sejmowej dla zbadania wydarzeń grudniowych 1970 roku. Z kolei na początku 1976 roku podpisał list środowiska „Znak” przeciwko zmianom w konstytucji PRL. Podjął w konsekwencji półjawną współpracę z opozycją demokratyczną.

Przyjazd T. Mazowieckiego do Stoczni Gdańskiej w sierpniu 1980 roku, z Bronisławem Geremkiem, z popierającym Apelem 64 intelektualistów, to był kolejny ważny etap życiowy. Został wtedy przewodniczącym Komisji Ekspertów przy MKS. Praktycznie na zawsze związał się z wielką NSZZ „Solidarność”. Wiele też lat był doradcą Lecha Wałęsy. Jako redaktor naczelny „Tygodnika Solidarność” nadał jemu charakter pisma uniwersalnego. W stanie wojennym – internowany, został zwolniony dopiero 23 grudnia 1982 roku. W tych trudnych latach pisał i redagował niezależne raporty o Polsce lat 80., szczególnie: „Polska 5 lat po sierpniu”. Pracował nad wizją nowej Polski. Brał także udział w strajkach majowych i sierpniowych 1988 roku. Był zwolennikiem pokojowej zmiany systemu politycznego. Przy Okrągłym Stole przewodniczył Zespołowi ds. pluralizmu związkowego. Pomimo usilnych zachęt, nie kandydował do Sejmu kontraktowego. Miał na uwadze szersze dobro publiczne. Ponownie reaktywował „Tygodnik Solidarność”. Kiedy jednak trzeba było stanąć na czele rządu, nie odmówił. Dnia 24 sierpnia 1989 roku Sejm PRL powołał go na premiera, a już 12 września zatwierdził jego rząd. Niewątpliwie rząd T. mazowieckiego dokonał historycznej zmiany systemu politycznego i gospodarczego w PRL. W ciągu kilku miesięcy Polska stała się w wolnym i demokratycznym państwem.

Kandydowanie T. Mazowieckiego na Urząd Prezydenta RP, w kontrze do Lecha Wałęsy, jak się wydaje było poważnym błędem. Pierwszy premier wolnej Polski nie wszedł nawet do drugiej tury wyborów prezydenckich. Zgodnie z zasadami honoru, z miejsca złożył dymisję swojego rządu. 4 stycznia 1991 roku T. Mazowiecki przestał być premierem. Poświęcił się budowie demokratycznych formacji politycznych. Był pierwszym przewodniczącym Unii demokratycznej, a w 1994 roku Unii Wolności, zostając wkrótce jej honorowym przewodniczącym. Po latach, w 2005 roku został jednym z współzałożycieli Partii Demokratycznej. W krótkim czasie wycofał się z tej kontrowersyjnej i mało udanej działalności politycznej. W latach 2010-2013 zajmował stanowisko etatowego doradcy Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego. Starał się służyć Polsce jak umiał najlepiej.

W świecie T. Mazowiecki był i jest ceniony jak lider i prekursor transformacji w Europie Środkowo-Wschodniej. Z czasem uzyskał status autorytetu i eksperta międzynarodowego. W latach 1992-1995 był specjalnym wysłannikiem ONZ w Bośni i Hercegowinie. Dał się poznać z niepospolitej odwagi i wytężonej pracowitości. Ogłosił raport w sprawie łamania praw człowieka przez wszystkie strony konfliktu, alarmował przeciwko zbrodniom religijnym.

Tadeusz Mazowiecki zmarł 28 października 2013 roku w Warszawie. Miał ukończone 86 lat życia. Został pochowany w rodzinnym grobowcu w Laskach pod Warszawą. Za życia miał ustabilizowane i zgodne życie rodzinne. Niestety, po 1970 roku po raz drugi i ostatni, został  wdowcem. Był ojcem trzech synów. Rodzina była dla niego sama w sobie  wysoką wartością. Przykładał też duża wagę do stylu i jakości życia, zarówno publicznego, jak i osobistego. Zawsze dbał o odpowiednią klasę. Lubił i szanował innych ludzi.               

W miejsce podsumowania

Niewątpliwie Tadeusz Mazowiecki należy do najwybitniejszych polityków polskich minionego półwiecza. W dziejach wielkiej „Solidarności” ma trwałe i zaszczytne miejsce. Rząd, którym kierował kładł podwaliny wolnego i demokratycznego państwa. To premier T. Mazowiecki włączył do swojego programu rządowego reformę samorządową. Być może jego błędem było konkurowanie z L. Wałęsą o stanowisko Prezydenta RP w 1990 roku. W misji do Bośni i Hercegowiny dał świadectwo odwagi i umiłowania pokoju. Kiedy trzeba było,  umiał odejść z życia politycznego. Po tragedii smoleńskiej 2010 roku, zgodził się pełnić rolę doradcy Prezydenta RP B. Komorowskiego. Ale nade wszystko T. Mazowiecki stworzył pewien oryginalny i szlachetny styl uprawiania polityki, a w życiu osobistym pozostawał pracowitym, skromnym, wrażliwym, umiarkowanym i rozważnym człowiekiem. Na oddzielną uwagę zasługuje jego liczne, wartościowe i interesujące pisarstwo.   

Jan Kulas

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.