Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej w Wejherowie przy współpracy z Referatem Kultury dla Prus Zachodnich reprezentowanym przez Magdalenę Oxfort w Niemczech przygotowało specjalnie dla Muzeum Prus Zachodnich w Warendorfie (Niemcy region Westwalia) okolicznościową ekspozycję poświęconą zwyczajom Bożonarodzeniowym na Kaszubach pt. Czejbë, Të Dzecątkò, kòl naju bëło rodzoné!
Na wystawie zaprezentowano plansze z dwujęzycznym tekstem (kaszubskim, niemieckim) opisującym specyfikę zwyczajów Bożonarodzeniowych na Kaszubach. Tekst został zilustrowany materiałem ikonograficznym (głównie archiwalne fotografie, grafika, mapy)pochodzącym z zasobów naszego Muzeum oraz innych instytucji muzealnych na Pomorzu a także zbiorów prywatnych. Organizatorzy ekspozycji pragną w tym miejscu serdecznie podziękować Muzeum Kaszubskiemu im. Franciszka Tredera w Kartuzach, Muzeum Etnograficznego im. Marii Znamierowskiej-Prüfferowej w Toruniu a także osobom prywatnym Hannie Łopatyńskiej i Andrzejowi Arendtowi za udostępnione materiały.
Tradycje Bożonarodzeniowe na Kaszubach są wciąż żywe a w wielu wsiach obserwuje się nawrót do zapomnianych zwyczajów, próbując je na nowo reaktywować. Tak jest w przypadku grup kolędniczych zwanych na Kaszubach” gwiżdzami”. Na wystawie w Muzeum Prus Zachodnich w Warendorfie oprócz wspomnianej części opisowej zaprezentowano współczesną sztukę ludową, wyroby artystów nieprofesjonalnych oraz dzieci. Autorzy ekspozycji starali się oddać unikalny charakter Świat Bożegonarodzenia na Kaszubach. Na ekspozycji zaprezentowano – szopki Bożonarodzeniowe wykonane przez dzieci i młodzież z Powiatu Wejherowskiego: Nikolę Bąk, Weronikę Miotk, Sebastiana Lesner, Dominikę Richert, Nikolę Sikora. Te piękne prace są pokłosiem konkursu organizowanego przez naszego partnera – Powiatowy Zespół Placówek Oświatowo- Wychowawczych w Wejherowie.
Sfera tzw. „żywej” kultury została zobrazowana poprzez barwnie polichromowane rzeźby autorstwa Wojciecha Wesserlinga, czołowego rzeźbiarza ludowego pochodzącego z północnych Kaszub oraz kukłę „Gwiazdora” wyrób rękodzielniczy znanego na Kaszubach gawędziarza Tadeusza Makowskiego. Na podstawie fotografii z Muzeum w Kartuzach oraz Muzeum Etnograficznego w Toruniu Krzysztof Włodkowski artysta z Rumi wykonał malowane monidła kolędników (gwiżdży) oraz Trzech Króli, przy których można było wykonać pamiątkowe zdjęcie. Uczestnicy wernisażu mogli wejść w klimat przygotowań świątecznych wykonując sobie pod okiem rzeźbiarza Wojciecha Wesserlinga ozdoby choinkowe lub prezenty w formie drewnianych rzeźbionych ptaszków. Uczestnicy wernisażu nie kryli swojego podziwu dla ręcznie zrobionych ozdób wykonanych przez podopiecznych Warsztatów Terapii Zajęciowej w Wejherowie pod kierownictwem Izabeli Mazurkiewicz. Okazuje się, że można wyczarować ze zwykłych, prostych, codziennych przedmiotów (makaron, orzechy, kawałki bibuły) prawdziwe „cudeńka” ujmujące swoją prostotą i pomysłowością!
Podczas wernisażu który miał miejsce 19. Listopada odbył się także uroczysty koncert kolęd kaszubskich i niemieckich w wykonaniu dyrektora Muzeum Tomasza Fopke, który wystąpił tutaj w podwójnej roli – z jednej strony reprezentował Muzeum z drugiej wystąpił jako solista (baryton) przy akompaniamencie znanego wejherowskiego akordeonisty i pedagoga Ryszarda Borysionka. Utworem szczególnym i wyjątkowym zarówno dla społeczności niemieckiej jak i kaszubskiej jest pieśń Bożonarodzeniowa pt. „Kaszubska Kolęda” zwana także na Kaszubach „Witaj Jezuniu” Geneza tego utworu wywodzi się z wędrownych, łacińskich pieśni o tematyce Bożonarodzeniowej. Pierwotny tekst napisany był w języku staropolskim już w XVII w. gdzie motyw Bożego Narodzenia został umieszczony w scenerii kaszubskiej wsi. W 1927 r. niemiecki poeta, pisarz i tłumacz Werner Bergengruen (1892-1964) zainspirowany kaszubskim pierwowzorem (prawdopodobnie za pośrednictwem służącej, z pochodzenia Kaszubki, zatrudnionej w jego rodzinnym domu) napisał utwór pt. „Kaschubisches Weihnachtlied”. Muzykę do niemieckiej wersji skomponował Franz Motzer. Goście wernisażu przyjęli owacyjnie koncert, o którym z uznaniem podobnie jak i o ekspozycji wypowiadano się w lokalnej prasie. Dyrektor Muzeum Prus Zachodnich w Warendorfie dr Lothar Hyss liczy, ze nawiązana współpraca zaowocuje kolejnymi projektami pomiędzy naszymi instytucjami.
Autorami scenariusza wystawy oraz jej realizacji są: Benita Grzenkowcz-Ropela i Roman Drzeżdżon – pracownicy MPiMK-P w Wejherowie.
Tekst: Benita Grzenkowcz-Ropela
Zdjęcia: Roman Drzeżdżon
