11 listopada 1918 r. nie przyniósł jeszcze Pomorzu/Kaszubom niepodległości. Na przyłączenie do odrodzonej po zaborach Polski Pomorzanie/Kaszubi musieli czekać do stycznia-lutego 1920 r. Nie czekali jednak z założonymi rękoma.
Jesienią 1918 r. społeczeństwo Niemiec, zmęczone ponad czteroletnią wojną, wpadało w nastroje rewolucyjne. Bunty żołnierzy i marynarzy, strajki, manifestacje i różne protesty nadwyrężały stabilność II Rzeszy. Głębokie niepokoje docierały też na daleką prowincje, w tym do Gdańska i okolicznych miasteczek. Chaos ogarniał państwo Hohenzollernów, a organizacje socjalistów i komunistów rosły w siłę. W momencie wybuchu rewolucji listopadowej w 1918 roku w Niemczech w społeczeństwie polskim Prus Zachodnich (Pomorza Gdańskiego) pojawiła się tendencja do natychmiastowej rozprawy z zaborcą. Bezpośrednie przygotowanie do walki zbrojnej pomorscy Polacy prowadzili, za pośrednictwem legalnie działających organizacji, takich jak Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”, Towarzystwa Wojackie „Jedność” i Straż Ludową, podporządkowaną Podkomisariatowi Naczelnej Rady Ludowej w Gdańsku.
W końcu 1918 roku ukształtowała się na ich bazie Organizacja Wojskowa Pomorza (OWP) działająca w łączności z ośrodkiem dowodzenia w Poznaniu. Kierownikiem OWP został adwokat Franciszek Kręcki (jeden z liderów środowiska kaszubskiego, skarbnik m.in. Towarzystwa Młodokaszubów), jego zastępcą dr Józef Wybicki. Teren Pomorza podzielono na cztery okręgi OWP, skupiające w swoich ośrodkach lokalnych od kilkuset do kilku tysięcy członków, których liczba w całości szacowana jest na ok. 10 tysięcy (Niemcy szacowali na 50 tysięcy). Zwolennicy OWP liczyli na przybycie do Gdańska z Francji armii gen. Józefa Hallera i przy jej pomocy wyzwolenie spod władzy pruskich. Bez wsparcia z zewnątrz siły polskie w prowincji zdominowanej nawet bez osłabionych rewolucjami Niemców dysponujących nadal silnymi twierdzami w otwartej walce nie miałyby większych szans. Komisariat Naczelnej Rady Ludowej w Poznaniu, znając realia polityczne i militarne na Pomorzu, w momencie wybuchu powstania wielkopolskiego, w końcu grudnia 1918 roku wypowiedział się za ograniczeniem powstania do terenów Wielkopolski, przyczyniając się do wydania 3 I 1919 przez mjr. Stanisława Taczaka, głównodowodzącego wojskami powstańczymi, rozkazu o zaniechaniu walki zbrojnej w Prusach Zachodnich (Pomorzu Gdańskim) i zdanie się na decyzje konferencji pokojowej, która miała odbyć się w Paryżu.
Pomorzanie/Kaszubi podporządkowali się temu rozkazowi i wobec tego skoncentrowali się na akcji przerzucania ochotników do armii powstańczej i wszelkiej pomocy (broń, wywiad, podatek narodowy) dla powstania w Wielkopolsce. Duże zasługi na tym polu położył Edmund Jonas – prezes Rady Żołnierzy Polaków oraz członek Wydziału Wykonawczego niemieckiej Rady Robotniczo-Żołnierskiej w Gdańsku. W niektórych miastach Pomorza doszło do starć z żołnierzami niemieckimi, zwłaszcza z oddziałami Grenzschutzu, które przeszły do legendy jako lokalne powstania. Z ochotników pomorskich w wielkopolskiej armii powstańczej utworzono z czasem m.in. pułki toruński, grudziądzki, starogardzki i kaszubski, wchodzące w skład dywizji strzelców pomorskich. Na początku 1920 r. oddziały te w ramach Frontu Pomorskiego pod dowództwem gen. Józefa Hallera przejmowały dla Polski od Niemców Pomorze. O losie Pomorza i przynależności Gdańska zdecydowały Wielkie Mocarstwa w Traktacie wersalskim z 1919 r. Do legendy przeszły czynione podczas konferencji paryskiej zabiegi środowisk pomorskich/kaszubskich o przyłączenie Prus Zachodnich do Polski, Szczególnie żywą jest legenda o wyprawie delegatów kaszubskich (Antoniego Abrahama i Tomasza Rogali) do Paryża. Struktury organizacyjne Organizacji Wojskowej Pomorza przetrwały do chwili przejęcia Pomorza przez Wojsko Polskie w 1920 r. Jej wielu działaczy uhonorowano Odznaką Frontu Pomorskiego i Krzyżem OWP z wizerunkiem Gryfa.
