Aby dobrze zrozumieć współczesny Pelpliński Areopag trzeba przypomnieć historię sławnych Spotkań Pelplińskich. Odbywały się one w latach 1980-1999 w Pelplinie. Gromadziły one duchownych i świeckich, zarówno ludzi nauki, kultury i społeczników. Do 1992 miały te Spotkania wymiar wielkiej Diecezji Chełmińskiej. W okresie stanu wojennego kształtowała się tutaj pomorska inteligencja. Wielkim walorem Spotkań Pelplińskich była ich otwartość i autentyczna debata środowisk duchownych i świeckich o losach i przyszłości Kościoła, jak też małych ojczyzn. Spotkania miały znakomitych organizatorów i moderatorów. Ich głównym organizatorami byli Diecezja Chełmińska (od 1992 D. Pelplińska) i Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie. W złotym okresie Spotkań Pelplińskich o ich jakości i znaczeniu stanowili w przemożnym stopniu moderatorzy tj. prof. Józef Borzyszkowski i Rektor WSD dr Wiesław Mering. Wszystko na tej ziemi jednak przemija. Niestety dekretem bpa ordynariusza pelplińskiego Jana B. Szlagi z dnia 1 stycznia 2000 roku zamknięto Pelplińskie Spotkania. Pozostały po nich legenda, wspomnienia i pokolenie pomorskiej inteligencji, szczególnie formowanej w przełomowych latach 1981-1991.
Nie da się mówić o Spotkaniach Pelplińskich i Pelplińskim Areopagu bez odwołania się do kolejnego dziedzictwa pomorskiego. A mianowicie do zainicjowanego w 2000 roku I Gdańskiego Areopagu. Dnia 2 września Jubileuszowego 2000 roku uchwalono siłami intelektualistów świeckich i duchownych kluczowy dokument – „Kartę Powinności Człowieka”. W kolejnych latach, aż do roku 2012 włącznie, debatowano nad kluczowymi kwestiami i nade wszystko fundamentalnymi wartościami dla egzystencji człowieka i wspólnoty, takimi jak: Dobro wspólne, Sprawiedliwość, Prawda, Odpowiedzialność za słowo, Natura-Nauka-Sztuka, Świat po Janie Pawle II, Rodzina i Ojczyzna, Etos Polaków, Wiosna czy jesień Kościoła, Zgoda, Wolność, Sprawiedliwość, Dobrobyt, Szacunek, Sława, Roztropność, Pokój. Dnia 10 marca 2012 roku podczas ostatniej debaty (Pokój) ogłoszono zakończenie Gdańskiego Areopagu. Warto dodać, że jego wielkim animatorem i moderatorem był ks. dr Krzysztof Niedałtowski.
Zatem Pelpliński Areopag z dni 24-25 kwietnia 2015 roku wyrósł na żyznej glebie dziedzictwa pomorskiego, regionu i Kościoła. Zorganizowano go pod wezwaniem „Religijność Pomorza”. Organizatorami pozostali Kuria Diecezjalna Pelplińska, Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie, a także Wydział Teologiczny UMK w Toruniu. Patronatu honorowego użyczyli: Biskup Pelpliński Ryszard Kasyna i Marszałek Woj. Pomorskiego Mieczysław Struk. Pierwszego dnia Pelplińskiego Areopagu wysłuchano dwóch prelekcji: ks. bp Wiesław Śmigiel, „Religijność ludowa w Polsce – ciągłość i zmiana”; ks. prof. Jan Perszon, „Pobożność pielgrzymkowa. Tradycja i współczesność”. Pierwszego dnia przy wieczornej kolacji kontynuowano rozmowy i dyskusję. Drugiego dnia Pelplińskiego Areopagu zgromadzenie (już mniej licznie) zapoznali się z następującymi wykładami: ks. prof. Henryk Skorowski, „Aksjologiczne dylematy współczesności”; ks. prof. Jan Walkusz, „Bractwa i stowarzyszenia międzywojennej Diecezji Chełmińskiej jako formy kształtowania pobożności i praktycznej religijności Pomorza”; dr hab. Michał Kaczmarczyk, „Chrześcijaństwo jako wybór”; dr Krzysztof Korda, „Towarzystwa ludowe na Kaszubach (1891-1939) czyli katolicka nauka społeczna w praktyce”; o. Janusz Jędryszek, „Święta Góra Polanowska w tradycji religijnej Pomorza”. Nad wygłoszonymi prelekcjami odbyła się dyskusja. Niżej podpisany zachęcał nawet do odważniejszego i liczniejszego jej wymiaru. Przywołał też cenny dorobek parlamentarnych zespołów pomorskich, a mianowicie Kaszubskiego Zespołu Parlamentarnego (przewodniczący senator Kazimierz Kleina) oraz Parlamentarnego Zespołu Kociewskiego (przewod. senator Andrzej Grzyb).
W sumie na pewno warto było wziąć udział w Pelplińskim Areopagu. Jego tematyka stała na dobrym i interesującym poziomie. Być może przydałaby się większa różnorodność tematyczna i personalna. Kanwa debat i dyskusji – „Religijność Pomorza”, jak najbardziej trafiona. Czego zabrakło? Niewątpliwie trzeba bardziej popracować nad wyborem terminu Areopagu i jego większym nagłośnieniem medialnym. Jaki wskazany byłby temat na przyszły rok np. w obszarze tematyki: Tożsamość-Integracja-Przyszłość Pomorza i jego Kościoła.
Jan Kulas
