Kaszubsko-Pomorski Zespół Obywatelski… w 100 rocznicę 1.wojny światowej
W 1910 r. powstał w Berlinie Instytut Chemii Fizycznej i Elektrotechnicznej im. cesarza Wilhelma ( Kaiser-Wilhelm Instytut für physikalische Chemie und Elektrochemie z siedzibą w Berlinie-Dahlem ). Jego pracami kierował od 1911 r. prof. Fritz Haber, który w ramach instytutu powołał wydział badawczy mający zająć się opracowaniem możliwie najskuteczniejszej broni gazowej.
W styczniu 1915 r. wysłano z Berlina na poligon Wahn pod Kolonią dwa pociągi z butlami z chlorem jako gazem bojowym , który konspiracyjnie nazwano „środkiem dezynsekcyjnym”. Butle te przeznaczone były do wykonania testu mającego zadecydować o praktycznym zastosowaniu tego środka na polu walki. Wyniki eksperymentu musiały być obiecujące gdyż 25 stycznia 1915 r. w niemieckiej Kwaterze Głównej na miejsce przyszłego ataku chlorem wybrano Ypres . Rozpoczęły się gorączkowe przygotowania logistyczne i organizacyjne. Dla prowadzenia walki gazowej zdecydowano się powołać nowe jednostki wojskowe o strukturze pułku. Początkowo jednostka ta liczyła 500 rezerwistów, nadano jej status jednostki dezynfekcyjnej, i nazwę Pioneer Komando Petersena lub oddział dezynfekcyjny (Disinfectionstruppe ) Petersona, Gasregiment Peterson. Nazwisko Peterson wiąże się z tym ,że odpowiedzialność za formowanie jednostki, organizację szkolenia i jego przebieg powierzono chemikowi płk inż. Otto Petesonowi . Rekrutacją żołnierzy zajął się mjr Max Bauer. Na stanowiska oficerskie kierowano zawodowych chemików a na podoficerów robotników i majstrów wywodzących się z przemysłu chemicznego. Udało się także pozyskać kilku wybitnych naukowców. Żołnierzy szkolono głównie w instalacji i obsługi butli gazowych, z używania aparatów tlenowych i tamponów ochronnych. Butle dla zwiększenia stężenia gazu były łączone po 6 – 15 szt. w baterie, stąd pojawiła się nazwa Flaschen Batterien ( F- Batterie ).
W kwietniu 1915 r. stan jednostki wynosił blisko 1600 żołnierzy, wcześniej bo 29 marca1915 r. zostali oni zorganizowani w 35 pułk saperów ( Pioneer Regiment Nr 35 .) ,którego dowódca został płk Otto Peterson. W literaturze za datę oficjalnego powstania pułku podaje się także dzień 12.04.1915 r. W skład pułku weszły dwa bataliony po trzy kompanie każdy, kompania techniczna ( transportu ciężkiego ), sekcja telefoniczna i polowa stacja meteo . Próba generalna sprawności jednostki oraz skuteczności nowej broni nastąpiła w obecności wyższych niemieckich oficerów dn. 02.04.1915 roku na poligonie w Beverlo w Holandii. Rolę przeciwnika spełniało stado owiec. Wykonano pokaz ataku chlorowego po czym wyciągnięto wnioski wynikające głównie z wpływu na skuteczność ataku warunków pogodowych szczególnie roli wiatru. 05. kwietnia rozpoczęto na odcinku 4 Armii niemieckiej pod Ypres wkopywanie 6000 ( 1600 dużych i 4130 mniejszych) butli z gazem.10 (11) kwietnia 1935 r. płk Peterson jako dowódca 35 pułku saperów zameldował o zakończeniu prac związanych z instalowaniem butli . Zbiorniki z gazem zostały otwarte o 18.00. Pomimo rozejścia się części gazu w powietrzu, utworzyła się chmura chloru, którą wiatr zepchnął w stronę nieprzyjaciela. O 18.15, posuwając się za chmurą gazową, do natarcia ruszyła niemiecka piechota..
Niemal równolegle z 35 pułkiem saperów powstała druga jednostka tego typu ,czyli 36 pułk saperów. Jego struktura organizacyjna była identyczna jak pułku bliźniaczego. Pułki te otrzymały popularne miano śmierdzących saperów ( Stinkpioniere ). W kwietniu 1915 r. 36 pułk sap. przeszedł podobne jak 35 pułk sap. przeszkolenie na poligonie w Beverloo. Jego dowódcą został płk von Goslich. Na przełomie kwietnia i maja pułk przerzucony został na front karpacki. Jednak na tym odcinku ze względu na ukształtowanie terenu zrezygnowano z jego użycia i został przemieszczony do dyspozycji 9Armii Niemieckiej nad Rawkę i Bzurę. Na miejsce dotarł 14 maja 1915 r. od 18 -22 maja brał udział w rozmieszczaniu ok. 12 000 butli z chlorem. 31 maja o godz.2.45 saperzy otworzyli zawory butli…
Dalsze losy
W grudniu 1916 r. obydwa niemieckie pułki chemiczne otrzymały Inspektora Pułków Chemicznych (Inspekteur der Gasregimenter) przy Dowódcy Pionierów (General der Pioniere) w Wielkiej Kwaterze Głównej (Große Hauptquartier).
Dnia 23 VIII 1917 r. zmieniono stanowisko Inspektora Pułków Chemicznych na Dowódcę Oddziałów Chemicznych (Kommandeur der Gastruppen). W tym samym czasie rozwiązano oba pułki, na ich bazie powstały oznaczone jako 35-38 bataliony pionierów. Do każdego przydzielono kompanię moździerzy (Minenwerferkompagnie) i jedną Frontową Chemiczną Wartę Pogodową (Gas-Frontwetterwarte). Z dwóch kompanii technicznych rozwiązanych pułków 01.09. 1917 r. utworzono jedną dla oddziałów chemicznych ,która nazywała się Parkkompagnie der Gastruppen. 01.02.1918 r. (1 XII 1917 ?), utworzono 39 batalion pionierów a 22 VI 1918 r. 94 i 95. bataliony pionierów oraz 96 batalion pionierów, który powstał 01 09. 1918 r. Do tych batalionów przydzielono Frontowe Chemiczne Warty Pogodowe nr 408-410 i 419. Reforma oddziałów chemicznych z 23 VIII 1917 r. utworzyła także stanowisko Oficera Sztabowego ds. Broni Chemicznej (Stogas.; Stabsoffizier vom Gasdienst). Każda dywizja posiadała swojego Oficera Broni Chemicznej (Gasoffizier). Także do każdego batalionu przydzielono Oficera Broni Chemicznej, a do każdej kompanii Podoficera Broni Chemicznej (Gasunteroffizier). Oficer Sztabowy ds. Broni Chemicznej podlegał taktycznie Szefowi Sztabu swojej armii, a technicznie Ministerstwu Wojny. Jego zadaniem było szkolenie w używaniu nowych środków chemicznych, a także wyposażenie oddziałów w sprzęt ochronny. W 1917 r. Otto Peterson został generałem porucznikiem lecz nie odegrał żadnej roli operacyjnej.
Andrzej Szutowicz / Kawaliera/Naji Goche
Literatura
- Jarosław Centek. Niemiecka broń chemiczna w I wojnie światowej.
- http://www.his.umk.pl/wydzial/studenci/kolanaukowe/sknmdoiuw/referaty/gazy.html
- http://supotnitskiy.ru/book/book5_3_5.htm
- http://supotnitskiy.ru/book/about.html
- Łukasz Dziadkiewicz. Strach miał niebieskie oczy.
- http://www.polityka.pl/historia/215875,1,strach-mial-niebieskie-oczy.read
- Technika zabijania- użycie gazów bojowych na froncie nad dolną Bzura i Rawką w 1915 r.
- http://www.dobroni.pl/rekonstrukcje,technika-zabijania-uzycie-gazow-bojowych-na-froncie-nad-dolna-bzura-i-rawka-w-1915-r,6459
- http://wroclaw.gazeta.pl/wroclaw/1,35771,6080532,Zona_Doktora_Smierc.html?as=3&startsz=x#ixzz1yyDoDpEf
- Stanisław Kaliński Ataki gazowe w bitwie pozycyjnej 9.Armii Niemieckiej nad Rawką i Bzurą 1914 -1915.Wyd Fort Przemyśl 2010. s.1-17 ,118,121
- Fritz Haber http://books.google.pl/books?id=0ekNIaJX3-YC&pg=PA179&lpg=PA179&dq=charlotte+haber&source=bl&ots=m8tV7Wmllp&sig=CKDmBKXk0ZBEpjjqvMM2HsQ3E8w&hl=pl&sa=X&ei=QK3qT_vUFY_mtQbXyrzNBQ&ved=0CFoQ6AEwBTgK#v=snippet&q=Hermann&f=false
