Można odnieść wrażenie, że w ostatnich latach jakby mniej mówiono o biografii i dorobku literackim Anny Łajming. 110. rocznica jej urodzin jest dobrą okazja do jej wyraźniejszego przypomnienia. To bardzo ważne, gdyż dotyczy najwybitniejszej pisarki Kaszub, Pomorza. Największym źródłem o jej życiu i dorobku literackim jest liczący 527 stron tom „Pro memoria Anna Łajming” (1904-2003), opracowany bardzo starannie przez prof. J. Borzyszkowskiego i wydany przez Instytut Kaszubski w 2004 roku.
Przypomnijmy, że Anna Żmuda-Trzebiatowska wychowała się w niezbyt zamożnej kaszubskiej rodzinie na pograniczu polsko-niemieckim (Przymuszewo, pow. Chojnicki). Zdobyła skromne wykształcenie podstawowe. O gimnazjum mogła jedynie pomarzyć. Udało się jej zdobyć praktykę urzędniczki w Starostwie Chojnickim. I z czasem stała się urzędniczką. Pod koniec lat XX minionego wieku pracowała jako sekretarka w majątku ziemskim Gorzędziej pod Tczewem. Tu w 1929 roku oświadczył się jej b. oficer armii carskiej Mikołaj Łajming (1900-1964). Ich ślub kościelny odbył się w tczewskiej Farze. W Tczewie zamieszkali na kilkanaście lat. Pani Anna przez pewien czas pracowała w dziale ogłoszeń „Gońca Pomorskiego” w Tczewie. Następnie wychowywała tutaj dwoje dzieci, w tym później sławnego prof. Włodzimierza Łajminga (ur. 7.02.1933). Po 1945 roku Łajmingowie osiedli na wsi w Ziemi Słupskiej. Z uwagi na przeszłość polityczną męża musieli strzec się nowej władzy. Pan Mikołaj pracował jako księgowy w kilku PGR-ach. W 1953 roku rodzina Łajmingów zamieszkała na stałe w Słupsku. W sumie prawie pół wieku Anna Łajming mieszkała w Słupska, samotnie gdyż mąż zmarł już w 1964 roku. Doczekała się tu najwyższego szacunku i uznania na niwie literackiej. Jedna z głównych ulic Słupska (b. 9 Marca- daty wkroczenia Armii Radzieckiej) nosi jej imię! W 1994 roku została również wyróżniona Medalem Stolema. Anna Łajming zmarła na rok przed swoim stuleciem tj. 13 lipca 2003 roku w Słupsku. Została pochowana na tutejszym cmentarzu komunalnym przy ul. Kaszubskiej (kwatera 21 B, rząd 8, miejsce 15)
Nie jest zbadany do końca fenomen pisarski Anny Łajming. Wiadomo ( i dlaczego), że zadebiutowała po odwilży politycznej w 1958 roku utworami „Dwaj żebracy” i „Parzyn”. Miała już wtedy 54 lata. Jej talent literacki wybuchł nagle i okazał się niezwykle płodny. Do stałego pisania serdecznie zachęcali ją Lech Bądkowski, Wojciech Kiedrowski i Edmund Puzdrowski. W latach 1978-1986 Pani Anna opublikowała swoją trzytomową autobiografię („Dzieciństwo”, „Młodość” i „Mój dom”). Tym dziełem weszła na trwałe do literatury ogólnopolskiej. W twórczości literackiej niejako wyspecjalizowała się w zwięzłych i bogatych w treść opowiadaniach. Wśród jej dorobku literackiego warto odnotować następujące utwory: „Miód i mleko”, „Symbol szczęścia”, „Czterolistna koniczyna”, „Czerwone róże”, „Od dziś do jutra” (38 powiastek), „Dwie kobiety”, „Konkurent”, „Mrok i świt”. W 1996 roku ukazał się jej zbiór „Bajek”. Już po śmierci A. Łajming opublikowano utwór „Leśne pustki”. W pełni zasłużyła sobie Pani Anna na miano najwybitniejszej pisarki Pomorza i „księżnej literatury kaszubskiej”.
W czasach dyskusji o naszej tożsamości kaszubsko-pomorskiej, warto w większym stopniu odwoływać się do bogatej twórczości Anny Łajming. Jej proza znakomicie służy edukacji regionalnej i wychowaniu patriotycznemu. Jej dziedzictwo literackie uczy także wrażliwości społecznej i artystycznej, umiłowania dobra wspólnego i uniwersalnej tolerancji. Szkoda jedynie, że w wikipedii, gdzie często przecież zagląda nasza młodzież, Annie Łajming poświęcono zaledwie kilka ogólnych zdań. To trzeba zmienić jak najszybciej.
Jan Kulas