Procesy globalizacji na świecie wyznaczają nowe trendy i wymuszają pewne w swej konsekwencji i logice zmiany. W specyficzny sposób dotyczy to nas, Polaków, którzy w PRL-u przyzwyczajeni byliśmy do tego, że państwo było jedynym pracodawcą i głównym źródłem dóbr. Gospodarka PRL wykształciła w nas przyzwyczajenie, że za sytuację materialną zawsze odpowiedzialny jest tylko rząd. Krócej mówiąc, sposób zarządzania społeczeństwem wykształcił w naszych umysłach schematy myślowe, które pozwalały szybko i bezrefleksyjnie wnioskować o przyczynie własnych niepowodzeń. Transformacja systemowa, choć nieunikniona, jeszcze w pewien sposób dotyka nas społecznie. Omawiana dotkliwość społeczna charakteryzuje się dezorientacją i krytycznym nastawieniem do rządzących.
Według raportu CBOS z 2003 roku, osoby które wśród konsekwencji swojego bezrobocia wskazują na brak pieniędzy, wskazują także na utratę szans rozwoju zawodowego, poczucie bezradności, a także na konieczność proszenia innych o pomoc. Szczególnie dotkliwa staje się sytuacja, w której następuje utrata znajomych i kolegów. Należy także podkreślić, że w opiniach badanych, znacznie słabnie oparcie przyjaciół i członków rodzin.
W teoriach psychologicznych praca zawodowa zajmuje bardzo ważne miejsce w rozwoju człowieka. Zatrudnienie poza aspektem ekonomicznym traktowane jest jako strukturalizacja własnego czasu, a także jako rozszerzenie społecznych doświadczeń oraz kontaktów. Praca ponadto każe podejmować indywidualne cele, grupowe i ogólnospołeczne. Przede wszystkim jednak określa tożsamość człowieka i prestiż społeczny. Zwraca się szczególną uwagę na brak satysfakcji z życia z powodu monotonii i rutyny oraz braku wpływu na istotne wydarzenia. Amerykańscy psychologowie, stwierdzili że bezrobocie i ubóstwo wydłużają czas utrzymywania się zaburzeń psychicznych np. lęku i depresji. Aktualne badania z dziedziny psychologii, jednoznacznie stwierdzają, że osoby o wysokich zarobkach mają znacznie wyższe poczucie szczęścia oraz poczucie własnej przydatności i własnej wartości, niż osoby bezrobotne. Bezrobocie, na tle teorii może powodować znaczny stres z racji zagrożenia posiadanych przez człowieka zasobów lub braku ich wzrostu. Położenie człowieka w strukturze społecznej oddziałuje na wartości, nastawienia i na stany psychiczne a nie odwrotnie. Utrata lub brak pracy jest stanem wymuszonej bezradności, która stawia jednostce poważne wyzwanie adaptacyjne. Wywołuje przykre napięcia emocjonalne i poczucie dyskomfortu psychicznego.
Psychologicznymi warunkami zachowań są procesy poznawcze, wśród których ważne miejsce zajmują procesy atrybucji, czyli wnioskowania o przyczynach zdarzeń zachodzących w rzeczywistości otaczającej człowieka, który pracy nie ma. Ludzki umysł charakteryzuje się pewną tendencyjnością w porządkowaniu wszelkich danych i nadawania im sensu. W wyniku braku pracy ludzie nie są w stanie nadać światu sensownego uporządkowania. Pojawia się stan zawieszenia i niewiara w istnienie stałych wartości i norm. Stan taki nazywany jest anomią. W rozumieniu psychologicznym można ją odnosić jako charakterystykę osobowości człowieka, który jest zdezorientowany i zagubiony w odniesieniu do świata społecznego, świata instytucji, wzorców kulturowych i innych ludzi, jest krytycznie nastawiony do świata polityki i dysponuje mniejszą wiedzą polityczną. Anomiczny Polak jest wrogo nastawiony do kraju. W 1997 roku w Polsce prowadzono w ramach Polskiego Generalnego Sondażu Wyborczego badania dotyczące tego zjawiska. W wyniku przeprowadzonych analiz wariancji stwierdzono, że osoby te umiarkowanie uczestniczą w świecie instytucji formalnych, mają gorszą sytuację zawodową, zajmują niższe czy mniej korzystne pozycje społeczne, mieszkają w mniejszych miejscowościach i mają mniej ustabilizowaną sytuację życiową, deklarują się jako wierzący i katolicy. Cechował ich silniejszy autorytaryzm, byli bardziej konserwatywni i skrajni w wyrażanych opiniach. Badania potwierdziły, że większość respondentów, których jakość życia uległa pogorszeniu na skutek zmian społecznych obarcza władze państwa. Natomiast osoby żyjące na zadowalającym poziomie jakości życia, osiągnięty sukces przypisywali sobie.
Oczywiście nie jest regułą, że wszystkie osoby z mniej ustabilizowaną sytuacją materialną wykazują ścisły związek z anomią. Badania wykazują jedynie, że taka zależność istnieje.
